«Ֆեդերալիզմ»՝ Իրանի դէմ ԱՄՆ-ի պայքարի նոր խաղաքարտ

Անցեալ շաբաթւայ ընթացքում ամերիկեան «Ամերիքան ինթըրփրայզ» աջակողմեան կազմակերպութիւնը հետեւելով Միջին Արեւելքում ԱՄՆ-ի քաղաքականութիւններին ու դրանց գոհացում տալու նպատակով՝ ձեռնարկեց «Ֆեդերալիզմը Իրանում» խորագրով մի խորհրդաժողով: Այդ խորհրդաժողովին որպէս բանախօս՝ հրաւիրւած էին Իրանը կազմող ցեղերի մի քանի ներկայացուցիչներ, ինչպիսին են՝ Մանդանա Զանդ Լոռեստանի՝ զանդիէ ցեղախմբից, Մորթեզա Էսֆանդիարի, որը իրեն որպէս Հիւսիսային ԱՄՆ-ում Քուրդստանի Ժողովրդավար կուսակցութեան ներկայացուցիչ ներկայացրեց, Ամանօլլահ Խան Ռիգի՝ Բալուչեստանի ռիգի ցեղի պետ, Ռահիմ Շահբազի Հիւսիսային Ամերիկայի ազերի համայնքի ներկայացուցիչ:Մատնանշելի է, որ սոյն խորհրդաժողովին նախագահում էր ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ Ռոնալդ Ռէյգանի կառավարութեան անդամ եւ Իրանին լաւածանօթ Մայքըլ Լեդինը:Նրանով հանդերձ, որ այդ խորհրդաժողովը ԱՄՆ-ում բնակւող իրանցիների կողմից որպէս Իրանը անջատելու ծրագրի սկիզբ էր գնահատւել, բայց բոլոր բանախօսները նախ փորձեցին իրենց խօսքերի սկզբում հերքելով դա՝ խօսել ֆեդերալիզմի «վսեմ» գաղափարի մասին, Իրանի ղեկավարութեանը քննադատելով՝ նրանից պահանջել ոչ-պարսիկ ցեղախմբերի ինքնավարութիւնը:Դարեր է, ինչ ազգայնամոլութիւնն ու ցեղապաշտութիւնը Միջին Արեւելքում եւ Ասիայում որպէս մի կարեւոր զէնք է եղել տարածաշրջանին տիրապետել ցանկացողների ձեռքում, հիմա դա լինի անգլիացի լորդը, ռուս ցարը կամ կարմիր Ստալինը, հրեայ ու քրիստոնեայ սիոնիստը, Ֆրանսիայի մասոնականը եւ կամ վերազգային դրամատիրական համակարգը, որի ցայտուն ներկայացուցիչն է ԱՄՆ-ը:Իրանը մասնատելու եւ ֆեդերատիւ կարգեր հաստատելու Արեւմուտքի նախագիծը նոր չէ, այլ ունի իր պատմական անցեալը, եւ երբ կարիք է եղել ճնշել Իրանին՝ ֆեդերալիզմից որպէս միջոց օգտագործել են Իրանին սպառնալու համար:Քիչ չեն այն ցեղապաշտ խմբակցութիւնները, որոնք պատմութիւնը չուսումնասիրած՝ ծախւել են Արեւմուտքի խեղաթիւրած պատմական հիմունքներին ու կուրօրէն ծառայել են գերուժերի «Դաշնային Իրան» կեղծ նախագծին:Այս օրերում եւ մասնաւորապէս Իրանի նախագահական ընտրութիւններից յետոյ ու Իրանի ատոմական ծրագրերի մասին բանակցութիւնների ներկայ կարեւոր փուլում ԱՄՆ-ն դարձեալ օգտագործում է ֆեդերալիզմի խաղաքարտը, մի շարք անհատների հրահրելով՝ փորձում է ապակայունացնել Իրանի ներքին քաղաքական դաշտը՝ վերջնիս նոր զիջումներ պարտադրելու նպատակով, յատկապէս ատոմական քաղաքականութեան մէջ:Այստեղ նպատակ չունեմ քննարկել ատոմական ծրագրերի գծով Իրանի վարած քաղաքականութիւնը՝ դրան ճիշտ կամ սխալ որակումներ տալով, որովհետեւ դա ուղղակի կապ չունի այս յօդւածի թեմայի հետ, բայց ցաւով պէտք է մատնանշել, որ ցեղային անջատողականութիւնն ու միատարր ազգ հասկացութիւնը Իրանի այն խոցելի կէտն է, որ ԱՄՆ-ն օգտագործում է Իրանի դէմ, նոյնիսկ ատոմական ծրագրի մասին բանակցութիւնների խնդրում:Ուրեմն՝ եթէ փորձենք խօսել լուծումների մասին, պիտի յանգենք հետեւեալ կէտերին.

1- Այդ ցեղային նկրտումները լոկ զինւորականութեամբ ու զէնքով յաղթահարել չի լինի: Այդ յաղթութիւնը պահանջում է խիստ մշակութային գործ, որի միջոցով Իրանի ժողովրդին պիտի տրւի ազգ ու իրանցի լինելու ճիշտ մեկնաբանութիւն եւ միայն չյենւել կրօնի վրայ՝ որպէս երկրի միասնականութիւնը պահպանելու ազդակ:

2- Բարելաւել երկրի տնտեսական իրավիճակը: Ընդունելով, որ տնտեսութիւնը մարդկային հասարակութեան հիմքն է, ուրեմն՝ այդ հիմքերը երերուն լինելով ու կայունութիւնը խախտւելով առաջանում են անսպասելի դէպքեր, որոնց նշելը ցաւալի է:

3- Ազատել....

4- Բարեկարգել....Ի վերջոյ, պիտի աւելացնեմ, որ բոլորիս համար պէտք է կարեւոր լինի Իրանի հողային ամբողջականութեան պահպանումն ու մարդկային իրաւունքը եւ ազգային անվտանգութիւնը հոմանիշներ ընդունելով՝ չզիջենք մէկը՝ յանուն միւսի, որը պիտի սպառնայ ամենակարեւոր արժէքին՝ հողային ամբողջականութեանը, որը նպաստաւոր է լինելու Իրանի բոլոր հարեւան երկրների, մասնաւորապէս՝ Հայաստանի համար:

Ալիքի Էջերում....