Wednesday, January 05, 2011
Artin Arakelian
Արթին Առաքելյան
Վերջին ամիսների ընթացքում, բազմիցս՝ հեռուստաալիքների, ռադիոյի, տպագիր ու էլեկտրոնային մամուլի միջոցով լսում ենք աղանդների «վտանգի» մասին: Նախ պիտի ասեմ, որ մեր եկեղեցին դեռ հստակ չի բնորոշել թե ի՞նչ է աղանդը: Դա պարզվում է հենց հոգեւորականների զանազան զրույցների ու բանավեճերի ընթացքում:
Բայց հարց է առաջանում, թե արդյոք այս պահին աղանդնե՞րն են մեր եկեղեցու միակ խնդիրը: Արդյոք կարելի է ոչ-առաքելական եկեղեցու հավատացյալների վրա ճնշում գործադրելով, նրանց վերադարձնել իրենց ճանապարհից: Միանշանակ պիտի ասեմ ո՛չ:
Եկեք ախտորոշում կատարենք, թե ինչո՞ւ մեր ժողովուրդի որոշ զանգվածը դառնում է աղանդավոր, իր հոգեւոր աշխարհը փնտրում այլ ժողովարաններում: Ինչո՞ւ:
Իմ կարծիքով դրա գլխավոր պատճառն այն է, որ առաքելական եկեղեցին տարիներ է ինչ լքել է իր հավատացյալներին, ու զբաղվում է աշխարհիկ այլ հարցերով, որոնք ոչ մի կապ չունի իր առաքելության հետ: Առաքելական եկեղեցին այսօր վերածվել է Փարիսեցիների ցեղախումբի, որը ուշադրություն է դարձնում աշխարհիկ փառքին ու պատիվին ու միայն ձեւականորեն՝ ձեւացնում է որ հոգեւորական է: Եթե փորձեք միայն մի քանի ամիս ապրել Էջմիածնի, Անթիլիասի, Երուսաղեմի ու Կ. Պոլսի վանքերում, կհասկանաք թե իրականում ինչ է տեղի ունենում առաքելական եկեղեցում: Գլխավոր պայքարը այն է, թե ո՞վ կարող է ավելի շատ թեմ գրավել իր համար կամ ավելի շքեղ հանգստավայրեր կառուցել եւ այլն: Դեռ չասեմ սեռական այն շեղումների մասին, որը տիրում է այդ վանքերում:
Ուրեմն ինչո՞ւ պիտի զարմանանք, թե մեր ժողովուրդը լքում է եկեղեցին ու իր աստծուն փնտրում այլ վայրերում:
Ես անձնապես ոչ մի կրոնական թեքում չունեմ, չեմ պատկանում ոչ մի եկեղեցու ու նպատակ էլ չունեմ այստեղ պաշտպանել աղանդներին, բայց տեսնում եմ, որ վերջին ամիսներին, առաքելական եկեղեցին փորձում է աղանդների հարցով պղտոր ջրից ձուկ որսալ: Արդյոք Նվեր Մնացականյանն ու «Շանթ» հեռուստաընկերության ղեկավարները կհամաձայնվե՞ն նաեւ զբաղվել եկեղեցու ներքին խնդիրներին, թե նրանք էլ միայն ջուր են լցնում առաքելական եկեղեցու ջրաղացին, ու իրենց չի էլ հետաքրքրում թե ինչ է տեղի ունենում եկեղեցում եւ ինչ պատճառով է, որ օրինակի համար Եհովայի Վկաների թիվը օր-օրին աճելով, անցնում է 300 հազարի սահմանը (Դեռ հստակ վիճակագրություն չկա այդ մասին, ու այդ թվերը հստակ չեն): Արդյոք այսօր առաքելական եկեղեցում գոյությո՞ւն ունի բարեկարգչական լուրջ ցանկություններ ունեցող, ազդեցիկ հոգեւորականների շարժում, թե՞ միայն այն պահին, երբ հոգեւորականները տեսնում են, որ իրավիճակը նպաստավոր չէ, թողնում հեռանում են եկեղեցուց:
Այսօր առաքելական եկեղեցին շատ է հեռացել այն ուսմունքից, որը հիմք դրեց հենց Քրիստոսը, չէ որ Հիսուսը Փարիսեցիներին ասում էր, թե դուք նման եք գերեզմանի, որը դրսից մաքուր է, բայց ներսից փթած է: Առաքելական եկեղեցու վիճակը այս պահին նույնն է, փորձում են դրսից փայլուն ցույց տալ, բայց արի ու տես թե ներսում ինչ է տեղի ունենում:
Ուրեմն իմ կարծիքով, այս պահին առաքելական եկեղեցու առաջին հոգսն ու մտահոգությունը պիտի ներքին Փարիսեցիությունը լինի այլ ոչ թե աղանդավորները, որովհետեւ մեծ թվով աղանդավորները հենց այդ պատճառով թողնում եւ հեռանում են եկեղեցուց: Իհարկե նույն այդ Փարիսեցիությունը գոյություն ունի աղանդավորական հավաքների ղեկավարության մոտ, բայց դեռ ժամանակ է պետք, որ նորահավատները տեսնեն դրանք, որովհետեւ դեռ ստանում են այն բավարարությունը, որը չէին գտել առաքելական եկեղեցում:
Դեռ եկեղեցին այս հարցերը չլուծած, փորձում է հայաստանյան պետական կենտրոնների օգնությամբ, ամբողջությամբ գրավել հասարակական դաշտը, ասելով թե իրենք հային տեսնում են առաքելյական եկեղեցու անդամ..., մի խոսքով փորձում են հայաստանում իրականացնել պետական կրոնի երեւույթը՝ այն ինչ սահմանադրությամբ սահմանված չէ եկեղեցու համար:
Իմ կարծիքով աղանդների հարցը շեփորելով, առաքելական եկեղեցին այլ նպատակներ է հետապնդում Հայաստանում՝ փորձելով այդ միջոցով իր դիրքերն ամրացնել պետական ու հասարակական ոլորտներում: Ուրեմն չպիտի խաբվել նմանօրինակ հայտարարություններով, ու ուշադիր պիտի հետեւել ընթացող գործընթացին:
11 Պատգամ:
«Առաքելական եկեղեցին այսօր վերածվել է Փարիսեցիների ցեղախումբի, որը ուշադրություն է դարձնում աշխարհիկ փառքին ու պատիվին ու միայն ձեւականորեն՝ ձեւացնում է որ հոգեւորական է: Եթե փորձեք միայն մի քանի ամիս ապրել Էջմիածնի, Անթիլիասի, Երուսաղեմի ու Կ. Պոլսի վանքերում, կհասկանաք թե իրականում ինչ է տեղի ունենում առաքելական եկեղեցում: Գլխավոր պայքարը այն է, թե ո՞վ կարող է ավելի շատ թեմ գրավել իր համար կամ ավելի շքեղ հանգստավայրեր կառուցել եւ այլն: Դեռ չասեմ սեռական այն շեղումների մասին, որը տիրում է այդ վանքերում:»
Ներեցեք,Ձեր գրելու ոճը այս հատվածում և վերևում թողած ստորագրությունը ընթերցողի վրա այն տպավորությունն է թողնում,որ դուք անձամբ մի քանի ամիս անցկացրել եք Ձեր նշած վայրերում:Իրո՞ք դուք եղել եք մի քանի ամիս այդ վայրերում,թե՞ ուրիշի ասածներն եք վերատպում:
Իմ անունը Էմմա է : ես նախորդ մեկնաբանությունը գրելիս բացի «անհայտ անունով» տարբերակը մյուսներին ծանոթ չէի:Սովորական ընթերցողը ո՞ր տարբերակով պետք է ներկայանա:
Իսկ իմ կարծիքով, այս հոդվածում դուք մի փոքր կողմնապահություն եք հանդես բերել՝ հօգուտ աղանդների: Մեր եկեղեցու թերություններն ու սխալները հենց այնքան են,ինչքան մյուս եկեղեցիներինը,կրոնական հոսանքներինը կամ քաղաքական ու հասարակական կառույցներինը և դեռ ավելի փոքր ու քիչ:70 տարի սովետական սահմանափակումներից ու հակաքարոզչությունից հետո չի կարելի այսօր փակել եկեղեցու բերանը և զրկել նրան խոսելու,քարոզելու,իր կարծիքները արտահայտելու օրինական ու սահմանադրական իրավունքից:Խղճի ազատության իրավունքը ամրագրված է օրենքով և մեր եկեղեցին էլ օգտվում է իր այդ իրավունքից,այլ հարց է թե դա ձեզ դուր չի գալիս:Մանավանդ որ աղանդների հնարավորություններն ու նրանց նկատմամբ հովանավորչությունը դրսից անհամեմատ մեծ չափերի է:Քանի որ Հայաստանը նորանկախ պետականություն է և նրա կայացման գործընթացը բավականին դժվար է,իսկ Հայաստանի հնարավորությունը քիչ,ես կողմնակից եմ,որ Հայաստանյաց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին նպաստի ու աջակցի այդ գործընթացին և դրա մեջ ոչ մի վատ բան չեմ տեսնում: Օրինակ Պապը ևս միշտ հանդես է գալիս իր տեսակետներով աշխարհին հուզող տարբեր հարցերի շուրջ և իր հետևորդներին ներկայացնում կաթոլիկ եկեղեցու կողմից առաջարկվող լուծումները:Կամ որոշ աղանդներ տարբեր հնարքներով միջամտում են պետական ու ռազմական գործերին,օրինակ զինվորական ծառայության դեմ լուրջ քարոզչություն տանելով:Ես այստեղ չեմ խոսում իրենց այդ դրույթի ճիշտ կամ սխալ լինելու մասին,շեշտում եմ չեմ խոսում,բայց մեկ է, իրենք իրենց հավատի տեսանկյունից՝ իրենց կարծիքները քարոզում և միջամտում են քաղաքացիական հասարակության գործերին և շատ էլ պահանջկոտ ու գերակտիվ են:Այսպես կարող եմ շատ օրինակներ բերել:Խոսքս ավարտում եմ հայտնի բանաստեղծության տողով՝
«Եկեղեցին հայկական ծննդավայրն է հոգվույս...»:Վահան Թեքեյան
Սիրելի Էմմա նախ ասեմ, որ ես ոչ թե մի քանի ամիս այլ մի երկու տարի ապրել եմ վանքում որպես վարդապետացու, ուրեմն դա ասեցի, որ իմանաք ես լավածանոթ եմ առաքելական եկեղեցու դրվածքից ու աստվածաբանությունից: Չեմ ցանկանում պատմել թե իրոք վանքերում ինչ է տեղի ունենում, դա թողնելով մի հարմար առիթի:
Իսկ ձեր երկրորդ պատգամի մասին ասեմ, որ համաձայն եմ այդ քան երկար տարուց հետո եկեղեցին պիտի քարոզի իր տեսակետները, դեմ չեմ: Բայց այն գործընթացը, որ ես որպես հասարակական ակտիվիստ ու լրագրող եմ տեսնում, գոնե իմ կարծիքով ավելի խորն են: Այսօր եկեղեցին փորձում է իշխանություններին ծառայելով իր դիրքերը ամրագրել հայաստանում: Ես հակաեկեղեցի չեմ, բայց խիստ հակաեկեղեցական ֆաշիզմին եմ: Թող եկեղեցին իրոք քարոզի իր տեսակետների մասին, բայց դժբախտաբար դա տեղի չի ունենում, այլ միայն խոսվում է հակաաղանդավորական թեքումների դեմ: Եթե խղճի ազատություն կա ուրեմն նրանք էլ ազատ են քարոզելու թե ոչ ուրեմն թող եկեղեցին էլ բարի գտնվի ու իր սահմանները վերադառնա: Եկեղեցին սկսել է արտաքին ու ներքին վտանգ ներկայացնելով, ամեն գնով հաստատել ու ամրագրել իր դիրքերը, բայց մի հարց տամ, արդյօք այսօր առաքելական եկեղեցին լիովին կազմել է իր աստվածաբանությո՞ւնը թե դեռ մնացել է միջնադարյան տարիներում: Հավատա այսօրվա առաքելական եկեղեցին որովհետեւ կարող չէ մրցել ու բանավիճել աղանդների հետ փորձում է նրանց հարվածել: Կար մի լուսահոգի եպիսկոպոս որին աշակերտել եմ ժամանակին, նա միակն էր որ լուրջ տրամաբանական պայքար էր մղում աղանդների դեմ, նրանց հետ սեղան նստում ու բանավիճում:
Հետո հայ ազգի անդամ լինելը անպայման առաքելական եկեղեցու անդամ լինել չի նշանակում: Մենք դարերից հետո գտել ենք մեր անկախությունը ու այլեւս ազգի ղեկավարը եկեղեցին չէ այլ պետությունը: Ուրեմն պիտի դադարեցնել նմանօրինակ անհեթեթ արտահայտություններին: Դա է նշանակում կրոնական ֆաշիզմ, որին ձգտում է առաքելական եկեղեցին: Նաեւ սահմանադրությամբ, մեր երկրում կրոնն ու պետությունը անջատ են, բայց կրկին սխալներ կան որոնք պիտի շտկվեն:
Հարգելի Արթին, շնորհակալություն բացատրությունների համար: Չնայած առկա բոլոր թերությունների,կարծում եմ Ձեր գնահատականները չափազանց ծայրահեղական են ... «կրոնական ֆաշիզմ».... չէ մի չէ!!??? ...էդ երբվանից մեր եկեղեցին էդպես 20 տարով հզորացավ ու նման «հսկայի» վերածվեց էն էլ այն պայմաններում,որ ձեր կարծիքով դեռ ձևակերպված Աստվածաբանություն չունի:Ես կարծում եմ ուղղակի մենք հայերս սովոր ենք անընդհատ օտար ազգերի ու տերությունների թերությունները բնական ու օրինաչափ համարել, իսկ յուրաիններին անըդհատ գրոհել:Էդ քաղաքացիական հրեշներին ու ֆաշիստների հաշվին հասա՜՜նք, բոլորի լծից ազա՜՜տվեցինք ու հիմա միակ մտահոգությունը աշխարհի երեսին մնացել է մեր Առաքելական եկեղեցուն ամեն գնով մեկուսացնելն ու ասպարեզից հեռացնելը՞՞ :Իմ կարծիքով սա փոքր ազգերին ու պետություններին ճնշելու ևս մեկ փորձ է,բոլորին համահարթեցնելու և իրենց ենթարկելու մշակութային գրոհ:Այնպես որ ես էլ շատ ավելի խոր գործընթացներ ու միտումներ եմ տեսնում այս ամենի ետևում: Իհարկե վստահ եմ դուք ազնիվ մտահոգություններից ելած եք գրել ձեր հոդվածը,բայց ցավոք աշխարհում գործում են նաև այլ ուժեր ու գործընթացներ,որոնց եթե ուզենք էլ, չենք կարող անտեսել:
Այս համատարած զոռբայության ու կեղտի մեջ մեր եկեղեցին ոչ միայն վտանգ չէ,այլ սպեղանի ու ապավեն մեր ժողովրդի համար:
Հա, որպեսզի թյուրիմացություն չստեղծվի, թե միակողմանիորեն եմ ինֆորմացված նշեմ,որ շատ մոտկից երկար բարակ զրույցներ եմ ունեցել աղանդավորների հետ և ուշադիր ընթերցել նրանց տված գրականությունը:Նրանք Հայաստանում բավականին լայն ազատություններ ունեն և հանգիստ քարոզում են իրենց գաղափարները:Շատ երկրների քրիստոնյաներ կերազեին դրա կեսի կեսն ունենալ:Ինչո՞ւ Մեր Հայաստանյաց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին չունենա այդ հնարավորությունը:Մեր եկեղեցու կարծիքով այդ աղանդները վտանգ են ներկայացնում մեր նորանկախ երկրի համար և ինքը հարմար է գտնում սթափության կոչ անել իր հետևորդներին:Իհարկե ձեր առաջարկած ինքնամաքրման, կատարելագործման և եկեղեցու տեսական-գիտական հզորացման պահանջը տեղին ու անհրաժեշտ է և պիտի բոլոր հայերս աջակցենք հայկական եկեղեցուն այդ ուղղությամբ: Էմմա
Սիրելի Էմմա ուրեմն ի՞նչ պատճառով է, որ հայաստանում տարածվել են աղանդները: Չէ որ առաքելական եկեղեցու թուլության հետեւանքով է: Եւ այդ թուլության եւ անփութության պատճառն էլ այն է, որ եկեղեցին տառապում է ներքին փարիսեցիությունով, միայն մտածում են թե էլ որ թեմը կարող են բերել իրենց վերահսկողության տակ: Ի դեպ ասեմ, նրանք գործում են այն թեմերի վրա, որոնք հարուստ են:
Այդ բոլորով հանդերձ, իրենք փոխարենը զբաղվեն իրենց առաքելությամբ, սկսում են պայքար աղանդների դեմ, եւ ժողովրդին ստիպում, որ եթե հայ էս ուրեմն պիտի առաքելյական եկեղեցու անդամ լինես, դա ասում են առանց որեւէ բարոյահոգեբանական օժանդակություն ցուցաբերելով կարիքավոր ժողովրդին: Հենց դա է կրոնական ֆաշիզմը: Ի դեպ ինչո՞ւ էս ասում 20 տարի է ինչ աշխատում է եկեղեցին, եկեղեցին դարեր է ինչ ներկա է ժողովրդի մոտ, ու դարեր է ինչ ղեկավարել է ազգը, երբ իրենց իսկ սխալների համար, ազգը զրկված է պետականությունից: Դրանք բոլորը հիմնավորված են Էմմա, միայն պիտի կարծրատիպերը մեկ կողմ դնելով, անաչառ ուսումնասիրել պատմությունը:
Ես դեմ չեմ եկեղեցու աշխատանք կատարելու հետ, այլ դեմ եմ, երբ փորձում են բոլորին ստիպել, թե եթե հայ էս ուրեմն դու առաքելական եկեղեցու անդամ էս, իսկ եթե անդամ չես, ուրեմն դու կորած ոչխար էս, որ կորցրել է իր հոտը: Այ դա է ֆաշիզմը:
Սիրելի Արթին,որ ես պաշտպանում եմ մեր հայկական եկեղեցուն ,դա չի նշանակում որ աներկբա ընդունում եմ նրա բոլոր գործողություններն ու գործելաոճը:Այո,իրոք մեր եկեղեցին բազմաթիվ թերություններ ու չկատարած պարտականություններ ունի,շատ ցավոտ կողմեր:Ինքս անձամբ գիտեմ շատ կաթոլիկ,Ավետարանական ու Աստծո ժողովուրդ (եթե չեմ սխալվում վերջինիս անունը)եկեղեցուն հետևող լավ ու ազնիվ հայեր:Ինչպես նախորդ գրածում էլ նշել եմ եկեղեցին պետք է բարձրացնի իր գիտական ու կրոնական մակարդակը,գործի նորագույն մեթոդներով և դաստիարակի անձնուրաց և բազմահմուտ հոգևորականների մի ամբողջ դաս:Թե երբ կիրականան այս երազանքները ինքս էլ չգիտեմ,բայց հաստատ ոչ ամեն քայլափոխի մեր եկեղեցուն հարվածի տակ դնելով և այլոց հոսանքներին ու եկեղեցիներին ազատ ու անսահման գործունեության դաշտ շռայլելով,իսկ մեր եկեղեցու յուրաքանչյուր քայլը ֆաշիզմ բնորոշելով: Մեկ է, մնում եմ իմ կարծիքին և «ֆաշիզմ» արտահայտությունը գտնում ոչ համարժեք և անարդարացի:Ասած պարսիկներին՝ մեր եկեղեցու պատից ցածր պատ չենք գտել,էլի՜՜... իսկ ո՞վ ասաց և որտե՞ղից գիտենք,թե ուրիշ եկեղեցիներն ու կրոնները զերծ են այդ բոլոր թերություններից:Բայց համաձայն եմ ներքին փարիսեցության դեմ պայքարելու հրամայականին,ուղղակի առանց չափազանցությունների ու ծայրահեղությունների գիրկն ընկնելու:(ես սիրում եմ յուրաքանչյուր բանավեճի վերջում կողմերը կարողանան ընդհանուր եզր գտնել,թե չէ ապարդյուն վեճ կստացվի,դուք ինչպե՞ս ...)
Սիրելի Էմմա չեմ կարծում որովհետեւ առաքելական եկեղեցին դեռ զարգացած չէ գիտականնորեն, ուրեմն պիտի ճնշում գործադրել ուրիշ հոսանքների վրա, որ հանկարծ մեծամասնություն չդառնան: Նաեւ պիտի ասեմ, յուրաքանչյուր կրոն ու հավատամք, երբ գործելու ազատ ու անսահման դաշտ ունենա, իր մեջ ծնելու է ֆաշիզմը, անկասկած: Մեր եկեղեցում էլ դրա հիմքերն ու նշույլները կան, եթե հիմա հնարավոր չի ամեն ինչի մասին գրելը, դա չի նշանակում, որ դրանք սուտ են:
Բայց համաձայն եմ, որ բանավեճի վերջում պիտի ընդհանուր եզրեր գտնել, դեմ չեմ, արդեն դուք դա կատարեցիք: Ներքին փարիսեցիության դեմ պիտի պայքարի ինքը եկեղեցին, դա նրա պարտականությնն ա, բայց ես դժվար եմ տեսնում մոտ ապագայում եկեղեցում կհայտնվեն, նոր, գիտակից ու բարեփոխիչ հոգեւորականներ, որոնք կփոխեն եկեղեցում դիմագիծը: Դա սեփական փորձից եմ ասում, եւ դրա համար էլ պիտի ճնշել նաեւ առաքելական եկեղեցուն, դա իրականացնելու համար: Թե ոչ ես նրանց ծավալած պայքարը աղանդների դեմ, կրկին դրական չեմ գնահատի ու դրա տակ ինչ որ թաքուն նպատակ կտեսնեմ:
Դե էդ ֆաշիզմի մասին արդեն շատ խոսեցի,էլ չեմ շարունակում՝ մնալով իմ կարծիքին: Չեմ գտնում,որ աղանդների վրա չափազանց մեծ ճնշում կա,ես հիմա երկար տարիներ է ապրում եմ Հայաստանում և ես էլ մոտկից շատ բաներ եմ տեսնում:Ափսոս ժամանակ չեմ ունեցել ինտերնետում պրպտել,բայց մի անգամ մի տեղ կարդացել եմ ,որ օրինակ Ֆրանսիան,որ ազատամտության ու լայնախոհության օրրան է,իր սահմանադրական օրենքը այնպես է ձևակերպել(մնալով մարդու իրավունքների շրջանակում),որով որոշակի սահմանափուկմներ է կարգել աղանդների գործունեության վրա:Նայած իրավաբանորեն ոնց ես մոտենում և ոնց ես մեկնաբանում թե՛ մարդու իրավունքները,թե՛ ազատությունը և թե՛ ազգային շահերը: Դե նրանք հզոր երկրներ են և մեծ ռեսուրսներ ունեն և կարողանում են տարբեր ձևով մանևրել,իսկ երբ հերթը հասնում է մեզ, բոլորը «պապից ավելի կաթոլիկ են դառնում»:Ես դեմ եմ երկակի ստանդարտների և երկրների նկատմաբ անհամաչափ մոտեցումների ու դատողությունների:Բոլոր երկրները պետք է Եվրոպական ընտանիքում հավասար իրավունքներ ունենան, և իմ կարծիքով փոքր ժողովուրդների վրա շատ ծանր ճնշումներ է բանեցվում:
Բայց մի բան էլ ասեմ,խնդրում եմ նորից մի անգամ կարդաք Ձեր գրածները և կնկատեք,(մեր ընթերցողներն էլ նկատած կլինեն)որ կես բառ անգամ ,մի ասեղի ծայրի չափ անգամ ,դույզն չափով փոքրիկ քննադատություն կամ դիտարկում չեք արել աղանդների մասին կամ նույնիսկ մեկ դրական կողմ չեք հիշատակել հայկական եկեղեցուց:Դուք նրբանկատորեն շրջանցել եք աղանդներին կատարած իմ քննադատությունները և քաղաքացիական ու պետական գործերին միջամտելու հարցին,մինչդեռ ես չեմ խուսափում իմ հարած եկեղեցուն քննադատելուց:Հիմա ասացե՞ք մեզանից ո՞վ է «Ֆաշիստը»(մեզանից ասելով չեմ անձնավորում,այլ նկատի ունեմ Առաքելական եկեղեցուն հարողներին և աղանդների ազատությունից խոսողներին):Միթե դա տրամաբանակա՞ն է և համապատասխա՞ն պրոֆեսոնիալ լրագրողի:Ու՞ր մնաց լրագրողական վերլուծական միտքը և անշահախնդիր անկողմակալությունը:Միթե այդքա՞ն անթերի ու անսխալական են աղանդները և այդքան արժանի՞ ձեր զգուշավոր ու փափկանկատ վերաբերմունքի ...Հետո ի՞նչ , որ նրանք փոքրամասություն են և իմ եկեղեցին մեծամասնություն:Որ մեծամասնություն ենք՝ կրակը հո՞ չենք ընկել փոքրամասության ձեռքից :Դարը շուռ է եկել՝ հիմա փոքրամասությունն է իր կամքը թելադրում և մատ թափ տալիս մեծամասության վրա: Գուցե ուզու՞մ են 37-ի ստալինյան հակաէջմիածինական ահաբեկող տարիները վերադարձնենք և մեր Էջմիածինը թանգարան դարձնե՞ք կամ նվիրե՞նք իրենց:Չէ եղբայր,էդ օրը չի գալու ...
Այս հոդվածը ոչ ուսումնասիրություն է, ոչ էլ գրվել է հրապարակվելու ինչոր թերթում: Միայն այստեղ եմ հրապարակել, իմանալով, որ նման խնդրի շուրջ խոսելու համար լուրջ ուսումնասիրություն է հարկավոր: Երկրորդը իմ խոսքը միայն ու միայն վերաբերում էր առաքելական եկեղեցուն այլ ոչ աղանդներին: Հիմա ես ինչ պիտի անեմ, որ եկեղեցին այդ թեմայով շատ է մանեւրում եւ ես ու ոչ միայն ես, դրա տակ լուրջ մտայնություն ենք տեսնում, որը կարծում եմ արդարացի է: Ես կողմ եմ սահմանափակումների հետ, բայց ոչ այն հայտարարությունները, որ կատարում է եկեղեցին, աղանդների հարցը օգտագործելով: Եկեղեցին պիտի հեռու մնա քաղաքականությունից եւ դա չի հարգվում առաքելական եկեղեցու կողմից: Պատմությունը ապացուցել է որ եկեղեցին միշտ շահագործելով աղանդների ու որեւէ կրոնական ճյուղի խնդիրները, իր իշխանությունն է տարածել ժողովրդի վրա: Հիմա եթե դուք՝ առաքելական եկեղեցու հարողները դա չեկ ցանկանում տեսնել, ինչ պիտի անենք մենք՝ չհարողներս:
Այստեղ կարելի է ասել, որ եկեղեցու մտածողության ձեւը տարածված է ազգովի նաեւ, անգամ ազգային փոքրամասնությունները որոնք ապրում են հայաստանում տառապում են նմանօրինակ խնդիրներով: Ասելիքս այն է, որ «Ֆաշիզմը» եւ «Ռասիզմը» կոտոշավոր երեւույթներ չեն, դրանք ծնվում են հենց նման պայմաններում: Դե ուրեմն որպես լրագրող եթե դրանց մասին չգրենք, հետո էլ ասելու են, դուք հո տեսնում էիք ինչո՞ւ չգրեցիք:
Ճիշտ տնորինությունն ու մարդկանց իրավունքը չոտնահարելը շատ նուրբ հարց է, ու դժբախտաբար այսօր դրա նշույլները չենք տեսնում իշխանության մեջ: Ուրեմն եթե գիտական մոտեցում չի լինում, բոլորը սկսում ասել թե պիտի սահմանափակել, արգելել եւ այլն: Շանթ ալիքով մի օր խոսում էր ինչոր էջմիածնական, նա ասում էր բոլոր հայերը առաքելական եկեղեցու «զավակներն» են, եթե հիմա եկեղեցում չեն ուրեմն կորած ոչխարներ են որ մի օր պիտի վերադառնան: Հիմա դուք որ անաչառ էք ինձ ասեք, ով է տոտալիտար մտածողը, մենք որ եկեղեցու անդամ չենք, թե՞ եկեղեցականները:
Այդպես հնարավոր է խոսել ժողովրդի մասին, որպես պապա վերեւից հրահանգող ու իրավունքները չհարգող: Դուք կարծում է՞ք էդ հոգեւորականը հենց էդպես է ասել այդ խոսքը, ո՛չ, դա խոսում է այն մասին թե առաքելական եկեղեցին, ու նաեւ չեմ ժխտում աղանդավորները ինչպես են մտածում մարդու մասին, երբ իրենց կազմի անդամը չես լինում:
Հարգելի Արթին,« ու նաև չեմ ժխտում աղանդավորները»արտահայտությունը հավանաեցի,ոչ թե այն պատճառով որ հատուկ հակակրանք ունեմ նրանց նկատմամբ,ոչ,ուղղակի որպես հայ չեմ ուզում անըդհատ միայն մեր արժեքները հարցականի տակ դրվեն:Մենք ունենք այն ինչ ունենք և պետք է այն փոխենք,ռեֆորմների ենթարկենք ու զարգացնենք:Վստահ Ձեր քննադատություններն էլ կօգնեն այդ գործընթացին,բայց իմ գրածներն էլ կօգնեն խնդրին նայել ընդհանուր համատեքստում:Շնորհակալություն առողջ ու տրամաբանական բանավեճի համար:Դե ես էսքանով էս թեման իմ կողմից կփակեմ:Մինչև հաջորդ հետաքրքիր զրույց... (շանթի այդ հաղորդումը չեմ տեսել,բայց չէ, ես էլ կարծում եմ մարդուն չենք կարող զրկել հայ լինելու իրավունքից)
Ես էլ շնորհակալ եմ սիրելի Էմմա, որ արձագանքեցիր գրությունիս: Յուրաքանչյուր լրագրողին օգնում են այն անհատները, որոնք արձագանքում են ու հայտնում իրենց տեսակետը: Հավատացնում եմ որ դրանք շատ օգտակար են:
Նաեւ շնորհակալ եմ առողջ բանավեճի համար, որը ձեր կողմից եղավ: Կան մարդիկ, որը քննադատելու եւ քննելու փոխարեն, հայհոյում են ու չեն կարող առողջ քննարկում վարել: Ճիշտ է ես մեծ տոկոսով քաղաքական ու միջազգային հարցերով եմ զբաղվում հիմնականում, բայց ուրախ կլինեմ, որ դուք եւ ձեր նման անհատները ուշադրության տակ են պահում լրագրողների հրապարակումները ու փորձում նրանց հետ քննարկել զանազան նյութեր:
Մնաք առողջ եւ ուրախ:
Post a Comment