Wednesday, February 01, 2006

Անուղղակի հակահարւածի անհրաժեշտութիւնը

Իրանի ատոմական թղթածրարը ահաւասիկ հասնում է մի նոր եւ շատ կարեւոր փուլի: Ըստ լրատւամիջոցների հաղորդած լուրի՝ փետրւարի 2-ին կայանալու է Վճռադատ խորհրդի արտահերթ նիստը, որի օրակարգը լինելու է Իրանի ատոմական նախագիծը: Սա շատ կարեւոր փուլ է Իրանի իշխանութեան համար եւ ինչպէս յայտնի է, այդ կարեւորութեան հետեւանքով էր, որ անցեալ շաբաթւայ ընթացքում Իրանի բոլոր գլխաւոր դէմքերը հրաւիրւեցին ժողովի ու այդ ժողովին յաջորդեց Իրանի Անվտանգութեան խորհրդի քարտուղար Ալի Լարիջանիի այցը Մոսկւա եւ Պեկին: Ինչպէս որ ենթադրւում էր, Իրանը իր դիրքերը մեղմացրեց Ռուսաստանի առաջարկած նախագծի նկատմամբ՝ մեկնաբանելով որ Մոսկւայի առաջարկած նախագիծը կարող է Իրանին օգնել առաջանալիք քաղաքական ու տնտեսական մեկուսացումից ազատւելու ուղղութեամբ, որը կարող է լուրջ սպառնալիք լինել երկրի անվտանգութեան համար: Բայց ինչպէս որ նախատեսւում է, Իրանի իշխանութիւնը դիւրութեամբ չի ընդունի Ռուսաստանի առաջարկը եւ այժմ փորձում է գտնել տարբեր միջոցներ՝ դա ընդունելու համար, որովհետեւ շատ նւաստացուցիչ կը լինի, եթէ Իրանը առանց որեւէ պայմանի եւ միայն Արեւմուտքի ճնշումների հետեւանքով՝ դիմի Ռուսաստանի առաջարկն ընդունելու քայլին:Իմ կարծիքով՝ այն բոլոր միջոցներից մէկը, ռուսական նախագիծն ընդունելու համար, կարող է լինել պայմանական համաձայնութիւն կամ «անուղղակի հակահարւած»: Ինչպէս որ ընդունւած է ճապոնական այքիդու մարտարւեստի մէջ, մարտի ընթացքում յարձակւողին պիտի հարւածել ոչ թէ ուղղակիօրէն, այլ անուղղակի՝ նոյն յարձակւողի էներգիան ու հարւածը օգտագործելով իր դէմ:Իրանի արտաքին քաղաքականութիւնը նաեւ կարող է օգտւել վերոյիշեալ մարտարւեստի մարտավարութիւնից՝ Արեւմուտքի հետ պայքարելու ընթացքում, այսինքն՝ հնարաւոր է նոյն Արեւմուտքի եւ մասնաւորապէս Ամերիկայի հնարքներից օգտւել նրանց դէմ:Տեսնենք, թէ ինչպէս հնարաւոր է իրագործել այդ մարտավարութիւնը:Ինչպէս բոլորս տեղեակ ենք, Ամերիկան Ռուսաստանի առաջարկն ընդունելով՝ փորձեց համաշխարհային հանրութեանը ասել՝ եթէ Իրանի ատոմական նպատակները ոչ- ռազմական են եւ Իրանը ատոմական էներգիան միայն ուզում է օգտագործել խաղաղասիրական ուղղութիւններով, կարող է դա ունենալ միայն այն պայմանով, որ ուրանի յագեցումը կատարւի ռուսական ատոմակայաններում: Մինչեւ այս խաղափուլը՝ ենթադրւում է, թէ ԱՄՆ-ն յաղթել է խաղը եւ Իրանը ճնշումների հետեւանքով՝ զրկւել է ուրանի յագեցման իրաւունքից եւ կանգնել է մի «տրամաբանական» խնդրի առջեւ՝ եթէ ատոմական էներգիան իրօք պահանջւում է խաղաղասիրական նպատակների համար եւ Արեւմուտքի անվստահութեան հետեւանքով՝ Թեհրանը զրկւել է ուրանի յագեցման իրաւունքից, ուրեմն՝ պիտի ընդունել Ռուսաստանի առաջարկը՝ համաշխարհային հանրութեան մօտ վստահութեան մթնոլորտ ստեղծելու նպատակով:Բայց ինչպէս որ պարզ է, Իրանում երկար քարոզչութիւնից յետոյ այժմ ռուսական առաջարկը առանց պայմանների ընդունելը նւաստացուցիչ կը լինի Իրանի իշխանութեան համար: Ուրեմն՝ այդ մտահոգութիւնը փարատելու համար՝ Իրանը իր ձեռքը պիտի առնի ատոմական նախագծի շուրջ ստեղծւած պայքարի ղեկը՝ Ռուսաստանի թղթածրարը պայմանական ձեւով ընդունելու միջոցով:Նախ Իրանը պիտի առաջին պայմանը յայտարարի այն, որ ուրանի յագեցման աշխատանքը ժամանակաւորապէս եւ այն էլ միայն վստահութեան մթնոլորտ ստեղծելու նպատակով՝ փոխադրւում է Ռուսաստան եւ ոչ-մշտական կարգավիճակով: Օրինակ՝ կարելի է երեք տարւայ ընթացքում ուրանը յագեցնել Ռուսաստանում: Այդ ընթացքում եթէ Արեւմուտքը բարեացակամ մօտեցում ունենայ Իրանի հանդէպ, հնարաւոր է երկարաձգել պայմանագիրը. եթէ ոչ, Իրանը կարող է չեղեալ համարել բոլոր պայմանագրերը, նաեւ այս ընթացքում կարելի է Արեւմուտքից պահանջել վերջ տալ Իրանի տնտեսական բոյկոտներին:Շարունակութեան մէջ եւ առաջին պայմանին զուգահեռ՝ Իրանը Արեւմուտքից պիտի պահանջի հոգալ Ռուսաստանում ուրանի յագեցման աշխատանքի համար պահանջւող ծախսերը: Նաեւ Ռուսաստանը պիտի երաշխաւորի յագեցման աշխատանքի շարունակականութիւնը եւ ոչ մի պատրւակով չկասեցնի այդ աշխատանքը:Ի վերջոյ, Իրանը կարող է Արեւմուտքից պահանջել, որ իր երկրի անունը դուրս բերի միջազգային ահաբեկչութեանը հովանաւորող երկրների ցանկից եւ 5 գերհզօր երկրները երաշխաւորելով Իրանի անվտանգութիւնը՝ քաղաքական ու տնտեսական բնական յարաբերութիւն ստեղծեն Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան հետ:Այս պարագայում Արեւմուտքը պիտի կանգնի մի տրամաբանական ընտրութեան առջեւ եւ դա այն է, որ այլեւս իրեն՝ Արեւմուտքին չի սպառնալու Իրանի ատոմական ռումբը. ուրեմն՝ այլեւս իմաստ չի ունենայ Ամերիկայի որեւէ տնտեսական բոյկոտ Իրանի նկատմամբ եւ որ վերջինս պարտաւորւելու է Արեւմուտքում Իրանի առկախ մնացած դրամագլուխները վերադարձնելով՝ օրինական յարաբերութիւն ստեղծել նրա հետ:

2 Պատգամ:

Hakob Gevorgian said...

Հետաքրքիր մոտեցում է։ Հույսով եմ Իրանցիները չեն խաբնվի, թե՛ Ռուսական կայսրության, եւ թե՛ Արեւմուտքի առաջարկին, քանզի այդ երկու առյուծների արանքում ապրող գայլը իզորու չի լինի հաղթահարել վերոհիշյալների բզկրտուկը։

Anonymous said...

Very best site. Keep working. Will return in the near future.
»

Post a Comment

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More

 
Բլոգը պատրաստել է Արթին Առաքելյանը