Friday, January 29, 2010

Բայց մինչեւ ե՞րբ


Այս շաբաթւայ աւարտին կայացաւ «Հայ Դատն Այսօր» 7-րդ խորհրդաժողովը: Արդէն եօթը տարի է ինչ կայանում է այդ հետաքրքրաշարժ խորհրդաժողովը, որի շնորհիւ Իրան են այցելել բազմաթիւ հայ մտաւորակններ ու քաղաքական գործիչներ, ինչպիսիք են եղել Հրանտ Դինքը, Աշոտ Մելքոնեանը, Արմէն Այւազեանը, Հայկ Դեմոեանը եւ այլք:
Բայց այս բոլորով հանդերձ, այս խորհրդաժողովը կարծես վերածւում է աւանդութեան, ոչ թէ աւանդութիւն դարձած միջոցառումներն ու խորհրդաժողովները վատ բան են, բայց այս պարագայում կարծես մենք միայն կազմակերպում ենք խորհրդաժողովը, որի ընթացքում մարդիք գալիս, խօսում, առաջարկում եւ գնում, ու վերջում էլ մենք այդ խորհրդաժողովի դասախօսութիւնները մի գրքով հրապարակում ենք, եւ վերջ:
Ժամանակին, երբ դեռ 4 կամ 5 խորհրդաժողով էր տեղի ունեցել, մի քանի ընկերներիս հետ մեկտեղ, ՀՈՒՍԿ հաստատութեանը, որը այդ խորհրդաժողովի կազմակերպիչն է, առաջարկեցինք կեանքի կոչել մի յանձնախումբ, որը լուրջ ուսումնասիրութեան պիտի յանձնի այս տարիների խորհրդաժողովներում հնչած առաջարկները, եւ դրանց ընդմիջից պիտի արտահանի մի խտացւած եւ նոր ռազմավարութիւնը ու մարտավարութիւն, որը նոր շունչ ու եռանդ պիտի պարգեւի մեր հայ դատի պայքարին, այսօր:
Իւրաքանչիւր խորհրդաժողով չի կարող ինքնանպատակ լինել, այլ մի յստակ նպատակի համար է, ինչ կազմակերպւում են նմանօրինակ խորհրդաժողովներ, եւ եթէ ցանկանում ենք նման խորհրդաժողովները տեւական լինեն, պիտի քանի տարի մէկ անգամ լուրջ քննութեան յանձնենք այդ տարիների խորհրդաժողովները, կազմւեն նոր գործելաոճ ու մարտավարութիւն եւ դրանից յետոյ է, որ  յաջորդ խորհրդաժողովները կարող են աւելի յաջող եւ հարուստ լինեն, բայց եթէ միայն այսպես շարունակւի մենք կը դառնանք հրատարակչական ընկերութիւնների նման մի կազմակերպութիւն, որը իր նիւթերը հարստացնելու եւ լրացնելու համար կազմակերպում է զանազան խորհրդաժողովներ ու հաւաքներ:
Արդէն եօթ տարի է ինչ կայանում է «Հայ Դատն Այսօր» խորհրդաժողովը, բայց մինչեւ ե՞րբ պիտի այսպէս շարունակւի: Այս հարցի պատասխանը կարելի է գտնել ՀՈՒՍԿ հաստատութեան պատասխանատուների մօտ: Ես անձնապես հաւատացած չեմ, որ ՀՈՒՍԿ հաստատութեան պատասխանատուների համար լոկ խորհրդաժողով կազմակերպելը նպատակ լինի, բայց թէ ինչու դեռ չենք գնահատել ու քննութեան յանձնել այդ եօթը դժւարին տարիների ընթացքում կայացած խորհրդաժղովների արդիւնքը, չգիտեմ:
Միայն վերջում ասեմ, որ եթէ պիտի լսւի մեր համեստ առաջարկը ու կեանքի կոչւի ուսումնասիրող մի անկախ յանձնախումբ, պիտի այդ յանձնախումբը համալրւած լինեն լուրջ մտաւորականներով ու քաղաքական գործիչներով, եթէ ոչ, այդ աշխատանքն էլ կը դառնայ ցուցական ու մակերեսային:

Tuesday, January 19, 2010

Դինքը արդէն չկայ, բայց...

Երեք տարի է անցել, այն օրւանից, երբ արծունքներով յաւիտենական հրաժեշտ տւինք մեծանուն Հրանտ Դինքին:
Ես բախտ եմ ունեցել նրա հետ շփւել մօտիկից, երբ նա «Հայ Դատն Այսօր» համագումարին մասնակցելու համար այցելել էր Թեհրան:
Արդէն երեք տարի է ինչ Դինքը հեռացել է մեզանից եւ արդէն այն պահն է հասել, որ յուզմունքն ու կրքերը հանդարտւելով պիտի աւելի տրամաբանական եւ ռէալ մտածենք Դինքի մասին, թէ ո՞վ էր Դինքը եւ ինչ էր ներկայացնում իրենից:
Մի նախադասութեամբ կարելի է պատասխանել վերեւի հարցին. Հրանտ Դինքը անկախ եւ ինքնուրոյն մտածող մտաւորական էր, որը երբէք իրեն չսահմանեց խմբակցային նեղ սահմաններով: Նա գործեց, գրեց ու պայքարեց մի այնպիտի երկրում, ուր շատերը միայն տարին մէկ, այն էլ որպէս զբոսաշրջիկ այցելում են ու մի քանի պատմական վայրերում նկարւում, եթէ մի քիչ քաջութիւն ունենան մի թաքուն տեղում պատին գրում հայերէն մի քանի բառ, ու յետոյ սուս ու փուս հեռանում: Այո, խօսքը Թուրքիայի մասին է, այն Թուրքիան որը հալածել ու հալածում է հայ ժողովրդին: Եւ Դինքը ճիշտ այդ երկրում քաջութեամբ բացականչեց «ես ՀԱՅ եմ», այն ինչ շատերին արգելւում է, ու շատ ուրիշներն էլ հրաժարւում են դա արտայայտւելուց:
Այո, Դինքը անկախ մտաւորական էր եւ ճիշտ այդ պատճառով էլ միայնակ մնաց: Միայնակ մնաց որովհետեւ նա ցանկանում էր տեսնել ժողովրդավար դարձաց մի Թուրքիա, ուր ամբողջ ժողովուրդը, ինչ ազգութեան էլ որ պատկանեն, հաւասար իրաւունքներ պիտի ունենան, առանց խտրականութեան: Այդ մտքերը կարելի է ռոմանտիկ անւանել, եւ ճիշտ այդ պատճառով էր, որ Դինքը ասում էր «այո, ես ռոմանտիկ եմ»:
Նա իր պայքարի այդ ժամանակահատւածում պաշտպանում էր թուրքիայի հողային ամբողջականութիւնը եւ որեւէ անջատում չեր ցանկանում (այդ մասին ինքը ուղղակի ինձ ասաւ, երբ զրուցում էինք Ալիք օրաթերթի խմբագրատնում) : Եւ կարծես հէնց այդ իր մտքի համար էր, որ մեր աւանդական կազմակերպութիւնները նրան միայնակ թողին իր ծանր ու վտանգաւոր գործում: Շատերը, ինչպիսիք են Հիլդա Չոպոյեանն ու Միհրան Դաբաղը, նրան համարում էին թուրքիայի գաղտնի ծառայութիւնների գործակալ, մի տարբերութեամբ միայն, որ նա խօսում էր հայերէնով: Նաեւ ժամանակին եղան հրահանգ շրջաբերականներ որոնք օրգան համարւող օրաթերթերից պահանջում էին աւելի քիչ արձագանքել Դինքի մտքերը իրենց պատկանող թերթերում: Եւ այդպէս եղաւ, որ Հրանտ Դինքը միայնակ մնաց իր պայքարի ճամբում: Ճիշտ է ասեցի «իր պայքարի ճամբում», որովհետեւ մի կերպ կարծես այդ պայքարը դարձել էր Դինքի պայքարը, երբ մեծ թւով կազմակերպութիւններ միայն բաւարարւում էին նրան կեղծ քաջալերանքներ ու գովեստի խօսքեր շռայլել: Ինչո՞ւ մեր պատմութեան մէջ, միշտ էլ անկախ եւ ուրիշի կնիքով չկնքւած խիզախ ու քաջ մտաւորականները միայնակ են մնացել: Պատասխանը թողնում եմ մտածելու եւ խորհելու ունակութիւն ունեցող անհատներին:
Նշելի է նաեւ, որ Հրանտ Դինքը պատկանում էր այն մարդկանց փաղանգին, ովքեր հաւատացած էին քաղաքացիական ու առանց կոպտութեան պայքարին, ինչպիսին են եղել Գանդին, Մարտին Լուտեր Քինգը, Նելսոն Մանդելան եւ այլք: Նա հայկական իրականութեան մէջ ապացուցեց, որ առանց Ստամբուլը արեան դաշտի վերածելով էլ կարելի է պայքարել թուրքի դէմ եւ նրանից խլել այն, ինչը մինչ օրս անգամ չեր թոյլատրւում խօսել դրանց մասին: Բայց դժբախտաբար նա միայնակ մնաց եւ ճիշտ այդ պատճառով էլ թուրքի համար դիւրին եղաւ նրան ասպարեզից հեռացնելը, եւ ի վերջոյ էլ նրան հեռացրեցին ասպարեզից:
Հետաքրքիրն այն է, որ Դինքը միայն զոհւելուց յետոյ դարձաւ ազգային հերոս ու հազարաւոր մարդիք միայն այդ ժամանակ էր որ քաջութիւն ունեցան ասելու թէ «մենք էլ Հրանտ Դինք ենք» ... :
Եւ այսօր, արդէն երբ չկայ Դինքը, նրա լուսանկարները յայտնւում են ամէն ուր եւ մի կերպ դարձել է մեր դարաւով պայքարի նշանաբաններից մէկը, բայց կրկին անգամ նրա մտքերը մնում են միայնակ ու առանց պաշտպանի, ու անգամ եթէ լինեն մարդիք ովքեր համակրում են Դինքի գործելաոճին ու գաղափարին, չեն ցանկանում այդ մասին բարձրաձայն խօսել, որովհետեւ կայ այն վախը թէ իրենք էլ «դաւաճան», «լրտես», «թուրքիայի գաղտնի գործակալ» եւ նմանօրինակ պիտակներ ստանալով ,ճամբու կէսին միայնակ ու անպաշտպան մնալով կ՛արժանանան Դինքի ու նրա նմանների ճակատագրին:
Դինքը արդէն չկայ, բայց դեռ կայ ու կը գոյատեւի նրա կիսատ թողած պայքարն ու մտքերը:
Ասպարեզը բաց է, թող նրանք, որ կանչում էին «մենք էլ Հրանտ Դինք ենք» ասպարեզ իջնեն: Երանի որ միայն իրական Հրանտ Դինքերը ասպարեզ գան, թէ ոչ, կեղծ «մենք էլ Հրանտ Դինք ենք» կանչողները շատ են ամէն ուր, անգամ մեր համայնքում:










Wednesday, January 13, 2010

Եգիպտոսի բուրգերը ստրուկների ձեռքով չի կառուցւել


  • New find shows slaves didn't build pyramids

Ըստ Ասոշիէյթտ Պրես գործակալութեան հաղորդած լուրի համաձայ, եգիպտական բուրգերում վերջերս յայտնաբերւած նորութիւնների հիման վրայ, աւելի է զարգանում այն տեսակէտը, որ եգիպտական բուրգերը չեն կառուցւել ո՛չ ստրուկների եւ ոչ է հրեաների ձեռքով: Նախապես կար այն տեսակէտը, թէ ինչպէս որ վկայում է հին կտակարանում Եգիպտոսի փարաւոնը հրեաներին ստրկութեան բերելով, նրանց ձեռքերով կառուցեց հսկայ կառոյցներ:
Բայց այն ինչ, որ յայտնաբերւել է վերջին օրերին, այդ բուրգերի կառուցողները ստացել է գումար աշխատանքի դիմաց, ու նաեւ շուքով թաղւել հէնց մօտակայքում:

Յիշեալ յօդւածը ամբողջութեամբ կարողէք կարդալ այստեղ ու նաեւ դիտել ներքեւում տեղադրւած տեսաժապաւենը:




Friday, January 08, 2010

Երբ կուսակցութիւնը վերածւում է կրօնի


«ես իմ ծնողներին կը ծախեմ, յանուն դաշնակցութեան», «իմ կնոջն ու զաւակներին կը ծախեմ յանուն դաշնակցութեան», «եթէ իմ երեխան անգամ հակառակւի իմ գաղափարի հետ, նրան կը սպանեմ», «եթէ կուսակցութիւնը իր շարքային մի աղջկայ ասի, որ նա իր կուսութիւնը պիտի տայ յանուն կուսակցութեան, այդ աղջիկը առանց մտածելու պիտի կատարի դա», «ես նախ դաշնակցական եմ, յետոյ հայ», «դաշնակցութիւնը իմ համար սրբութիւն է, իմ մօտ դրա դեմ ոչ մի խօսք չասես», «ես դաշնակցութեան ճիշտ եւ սխալ բոլոր արարքները հաստատում եմ», «եթէ ասածներս ֆաշիստական է թւում, այո ես ֆաշիստ եմ», «արի ասպարեզ տեսնեն ո՞վ է ուժեղը, մենք կ՛ոչնչացնենք բոլոր հակառակորդներին», եւ .... :
Այս բոլորը, որը նշեցի այստեղ, իմ ունեցած ընկերական զրոյցն էր մի շարքային դաշնակցական կուսակցականի հետ, որը վերջում վերածւեց «ընկերական» վիճաբանութեան:
Ես լաւածանօթ եմ նմանօրինակ մտածելակերպին եւ այն 10 տարիները, որը շարքային դաշնակցական էի, պայքարել եմ նման մտածողների ու մտածելակերպի դեմ: Ցաւալի է, որ այսօրւայ երիտասարդ շարքայինների մօտ զարգանում է նման մտածելակերպը եւ նրանք փորձում են քաղաքական կուսակցութիւնն ու նրա դաւանած գաղափարախօսութիւնը վերածեն մի կրօնի ու կուրօրէն պաշտեն դրան:
Հետաքրքիր է, որ այդ մտածելակերպին յարող ընկերներս, իրենք իրենց անւանում են ընդյատակեայ բարեփոխողներ, որոնք ըստ իրենց, ժամանակին փորձել են բարեփոխել իրանում գործող կուսակցութեան գործելաոճը: Նրանք ինձ մեղադրում են, որ ժամանակին աշխատելով կուսակցութեան օրգան համարւող օրաթերթում, հակադրւել եմ իրենց եւ չեմ քայլել բարեփոխումների ճամբով: Նրանք ինձ մեղադրում են, որ ժամանակին պաշտպանել եմ Ալիք օրաթերթի տնօրէն Վարուժ Յովհաննեսեանին, որը նաեւ նախագահում էր կուսակցութեան կենտրոնական կոմիտէն: Այո ես պաշտպանում էի Վարուժ Յովհաննեսեանին, որովհետեւ տեսնում էի, որ այդ ինքնակոչ «բարեփոխիչները» սխալ թիրախ են որոշել իրենց համար: Ես ասում էի, որ անգամ եթէ ձեզ յաջողւի փոխել Վարուժին, դուք ձեր նպատակին չէք հասնի, որովհետեւ մեր նպատակը ոչ թէ Վարուժին փոխել է, այլ այն սխալ մօտեցումները, որը դժբախտաբար այսօր հէնց մեր «բարեփոխիչները» կուրօրէն շեփորում են: Մենք ոչ թէ պիտի փոխէինք Վարուժ Յովաննեսեանին այլ օրինակ այն մտածելակերպը, որը փորձում էր կուսակցութիւնը դարձնել իրենց անհատական ակումբին: Օրինակ յիշում եմ երբ մեր շրջանի կուսակցական շրջանային ժողովն էր, մենք՝ ժողովականներս, մի շատ կարեւոր որոշում հաստատեցինք, բայց ժողովի աւարտին, ժողովում ներկայ բիւրոյի ներկայացուցիչի անձնական որոշումով, ժողովը պարտադրաբար փոխեց իր իսկ հաստատած որոշումը: Կամ երբ ընտրւում էր շրջանի կենտրոնական կոմիտէն, ժողովում ներկայ բիւրոյի ներկայացուցիչը փորձում էր ընտրել տար այն անհատներին, որոնց հետ համաձայն էր ինքը: Իմ բոլոր խօսքը դա էր, որ մենք եթէ պիտի բարեփոխութիւն իրականացնենք, պիտի պայքարենք նմանօրինակ երեւոյթների դեմ այլ ոչ միայն մի անհատի դեմ, որի բացակայութեամբ անգամ ոչ մի խնդիր չեր լուծւելու:
Բայց դժբախտաբար այսօր մեր շարքայինների մօտ բացակայում է քննադատական մօտեցումները եւ զարգանում է միայն մերժողականութիւնը: Նրանք փոձում են կուսակցութիւնը վերածել մի կրօնի եւ ով այդ կրօնի դեմ խօսք անգամ ասի պիտի մերժւի: Կարելի է, որ մի կուսակցութեան համար հաւատարիմ շարքայիններ ունենալը միշտ էլ ցանկալի է եղել, բայց սկզբում նշւած խօսքերը արդէն հաւատարիմ շարքային անհատների խօսքեր չեն, այլ դրանք այն անհատների խօսքերն են, ովքեր փորձում են կուսակցութիւնը վերածելով կրօնի, բոլորին պարտադրեն իրենց ցանկութիւնները: Սա մտահոգիչ երեւոյթ է, որն այսօրւայ կուսակցական ղեկավարութիւնը պիտի մտահոգւի դրա համար:
Ես շատ ուրախ ու հպարտ եմ, որ այսօր, անգամ երբ հեռացւած եմ դաշնակցութեան շարքերից, դեռ իմ մէջ պահպանում եմ այն վեհ նպատակներն ու արժէքները, որը դրանց իրականացման համար ժամանակին անդամագրւեցի Հ.Յ.Դ. շարքերին, բայց այդ նպատակները իրագործելու համար, երբեք դաշնակցութիւնը չեղաւ, եւ չի կարող լինել միակ ճամբան ու միջոցը:

Wednesday, January 06, 2010

Ընտանեկան ծառը փլուզւեց մի 60 տարւայ գաղտնիքի միջոցով

  • A Family Tree Uprooted by a 60-Year-Old Secret
  • Fethiye Cetin recalled the day her identity shattered

Այսօր՝ դեկ. 6 -ին Ամերիկեան հանրայայտ Նյու Յորք Թայմս օրաթերթը հրապարակել է մի յօդւած, որում թրքուհի Ֆեթհիյէ Չեթինը խօսում է այն օրւայ մասին, երբ փշրւեց իր կազմւած ինքնութիւնը:

Առաջարկում եմ ձեզ կարդալ այս հետաքրքիր յօդւածը այստեղ:

Monday, January 04, 2010

Հայաստանի Զաւակները


  • BOOKS: 'Children of Armenia'
Ամերիկեան «Վաշինգտոն Թայմզ» օրաթերթը դեկ. 27-ին հրապարակել է Արամ Բախշեանի հեղինակած յօդւածը՝ «գրքեր. Հայաստանի Զաւակները» խորագրով , Մայքլ Բոբելեանի հեղինակած «Հայաստանի Զաւակները, մոռացւած Ցեղասպանութիւն եւ մէկ դարւայ պայքար արդարութեան համար» գրքի մասին: Յօդւածի հեղինակը Արամ Բախշեանն է:

Մայքլ Բոբելեանը, ում ընտանիքը 1915 թւականի Հայոց Ցեղասպանութիւնից փրկւածներից մէկն է, իր սեփական ընտանիքի օրինակով շատ լաւ իմանալով ճշմարտութիւնը Հայոց Ցեղասպանութեան մասին եւ ներկայացնելով այն, առաջ է քաշել բոլորիս տանջող գլխաւոր հարցը՝ ինչո՞ւ է պատմական իրողութիւնը մոռացւում եւ անտեսւում:
Ե՞րբ է պատմական ճշմարտութիւնը յաղթելու: Ե՞րբ է պատժւելու ոճրագործը:

Յիշեալ յօդւածը կարողէք կարդալ այստեղ:

Sunday, January 03, 2010

Շնորհաւոր 2010 Նոր Տարին


Բոլրին շնորհաւորում են 2010 Նոր Տարին եւ ցանկանում եմ ամենայն բարիք ամբողջ Հայ ազգի համար: Յոյս ունեմ, որ այս նոր տարին լինի բարիքով լի տարի:
Ուրախ եւ առողջ մնաք:

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More

 
Բլոգը պատրաստել է Արթին Առաքելյանը