Thursday, October 27, 2005

Բռնատիրութիւնից դէպի «ազատութիւն»

Իրաքը ազատ է եւ Իրաքի ժողովուրդը իրաւունք ունի վճռել իր ապագան: Այս խօսքերը հնչում են Իրաքը գրաւող կոալիցիայի ուժերի ԱՄՆ-ի եւ Անգլիայի ու նրանց կառավարութիւնների կողմից: Այստեղ նպատակ չունեմ քննարկել այն դրդապատճառները, որոնք նախ ԱՄՆ-ին եւ յետոյ Անգլիային մղեցին Իրաքը գրաւելու մտքին:Գրաւման դրդապատճառները այնքան շատ են ու կարեւոր, որ նրանց անդրադառնալու համար՝ ոչ միայն այս սիւնակը չի բաւարարի, այլ հարիւրաւոր նման սիւնակներ պիտի գրւեն, որ պարզւի, որ ինչ էր ԱՄՆ-ի ու վերազգային նաւթային ընկերութիւնների, ինչպիսին է «Էքսոն մոբիլ» (Exxon mobil) ամերիկեան ընկերութեան նպատակը՝ Իրաքի պատերազմը հրահրելու խնդրում:Բոլորին յայտնի է, որ Իրաքում ոչ քիմիական զէնք գտնւեց եւ ոչ էլ ատոմական ռումբ եւ կամ նմանօրինակ զանգւածային ոչնչացման զէնքեր, այն էլ այն քանակութեամբ, որ պիտի սպառնար աշխարհին կամ Միջին Արեւելքի անվտանգութեանը: Ոչ ոք չի սարսափում եւ անգամ չի խօսում այն ատոմական ռումբերի մասին, որ գտնւում է Իսրայէլում, Պակիստանում կամ Հնդկաստանում՝ նկատելով, որ այս երեք պետութիւնները մօտ կէս դար է, ինչ գտնւում են տարածաշրջանի հակամարտութիւնների կենտրոնում:Ինչ որ է, այս վերջին օրերում երկու կարեւոր ու ուշագրաւ դէպքեր համաշխարհային հանրութեան հայեացքը շրջեցրին դէպի մեր հարեւան երկիր Իրաք:Այդ երկու իրողութիւններն են.ա. Իրաքի նոր սահմանադրութեան հանրաքւէն եւբ. Իրաքի նախկին բռնակալ Սադդամ Հուսէյնի դատավարութեան գործընթացի սկսւելը:Նախ անդրադառնանք առաջնին:Երկար ժամանակ է, ինչ Իրաքի երեք գլխաւոր ցեղա-կրօնական պետերը վիճում են Իրաքի սահմանադրութեան գծով: Այստեղ չպէտք է անտեսել մեծ ու շահախնդիր ուժերի դերը՝ այդ ցեղա-կրօնական տարբեր խմբերին դէպի ծայրայեղ գործողութիւններ հրահրելու խնդրում: Բայց ի վերջոյ, ընդունւեց Իրաքի սահմանադրութեան բանաձեւը եւ յանձնւեց ժողովրդի քւէարկութեան: Այստեղ կարեւոր հարցադրումն այն է, թէ արդեօք այս նոր սահմանադրութիւնը, որը աւելի քան 10 ամիս յետոյ կը յանգի Իրաքի նոր նախագահական ընտրութիւններին, Իրաքի ժողովրդի համար ազատութիւն եւ ժողովրդավարութիւն կը բերի՞ թէ ոչ: Ըստ քաղաքական իմաստասիրութեան հիմունքների՝ ժողովրդավարութիւնն ու ազատութիւնը ձեռք է բերւում, այլ ոչ՝ յանձնւում:Իրաքում ժողովրդավարութիւնն ու ազատութիւնը ոչ թէ ձեռք բերւեց ժողովրդի միջոցով, այլ այդ ժողովրդավարութիւնը յանձնւեց ժողովրդին, այն էլ արեւմտեան տեսքով, որը ի վերջոյ նպաստում է նոյն այդ Արեւմուտքի շահերին: Ի վերջոյ, ԱՄՆ-ն նիւթական մեծ ծախսերից յետոյ ձեռք է բերել տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական կարեւոր դիրք եւ նաւթային հարուստ հանքեր, որոնք տրամաբանօրէն ամէն գնով պիտի պահպանի:Գալով երկրորդ ու աւելի կարեւոր խնդրին, որն է Իրաքի նախկին բռնակալ Սադդամ Հուսէյնի դատավարութիւնը, պիտի ասել, որ դա շինծու ու կեղծ դատավարութիւն է, մի խօսքով՝ 21-րդ դարի առաջին կրկէսային դատավարութիւնը: Ծիծաղելի է թւում այն, որ դատապարտեալը, որ դատապարտւում է արեւմտեան ուժերի, ի շարս ԱՄՆ-ի, ցանկութեամբ ու հրահանգով, տասնամեակներ է, ինչ խամաճիկի պէս ծառայել ու համագործակցել է նոյն այդ ուժերի հետ:Պիտի մատնանշել, որ այդ դատավարութեան մեղադրանքների շարանում յապաււած է Իրանի դէմ մղւած պատերազմի մեղադրանքը եւ որպէս առաջին առարկայ՝ Սադդամին դատապարտում են Սալլահէդդին նահանգի Դոջայլ գիւղում 1982-ին 143 շիա մահմեդականների սպանութեան մեղադրանքով: Ասւում է, որ եթէ առաջին փուլի աւարտին դատարանը Սադդամին ճանաչի մեղաւոր, հաւանական է, որ նա մահւան դատապարտւի, այն, ինչ ԱՄՆ-ին ու Սադդամին բարեկամ այլ ուրիշ պետութիւններին դուր է գալիս: Բայց ինչո՞ւ: Որովհետեւ եթէ Սադդամին ուզեն դատապարտել, օրինակի համար, Իրանի դէմ պատերազմի եւ կամ Հալաբչէում եւ այլ քրդաբնակ գիւղերում գործած բարբարոսութիւնների համար, ոչ միայն կը մեղադրւի Սադդամը, այլ նաեւ արեւմտեան մի շարք պետութիւնների անցեալի կամ ներկայ ղեկավարներ, ինչպիսիք են՝ Անգլիայի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի եւ Ռուսաստանի, Սադդամին քիմիական ռումբեր տրամադրելու խնդրով: Ուրեմն՝ այս բոլորի օգտին կը լինի Սադդամի մահը եւ դա է պատճառը, որ սոյն դատավարութիւնը հակառակ իր վերջին օրինակին՝ Միլոշեւիչի դատավարութեան, կատարւում է Իրաքում եւ յիշեալ երկրների վերահսկողութեան ներքոյ:Ի վերջոյ, ենթադրւում է, թէ Սադդամի դին աւելի ցանկալի է Արեւմուտքի համար՝ քան ողջը, լինի դա դատարանի կողմից վճռւած մահով եւ կամ մի անծանօթ ահաբեկչի փամփուշտով:

Wednesday, October 26, 2005

Ջրաբուժութիւն

Ինչպէս գիտէք, այս օրերում գերկարեւորութիւն է ստացել յատուկ բժշկական սննդականոններին հետեւելը:Բոլորը եւ մասնաւորապէս «նուրբիկ - մուրբիկ» աղջիկները խիստ կարեւորում են իրենց կազմւածքի գեղեցկութիւնը եւ մեծ գումարներ են ծախսում այդ ուղղութեամբ: Պիտի խոստովանել, որ համարեա շատ դժւար է բժիշկների առաջարկած սննդականոններին հետեւելն ու այս տնտեսական ծանր օրերում մարդուս համար աւելի կարեւոր ու թանկ են վայրկեանները՝ քան գեղեցիկ կազմւածքը, որովհետեւ ըստ այն սխալ «մշակոյթի», որ տարածւած է մեր երկրում ու յատկապէս հայկական համայնքում, այն անհատն է յարգելի ու լաւ, որ ունի մեծ դրամագլուխ, թանկարժէք ինքնաշարժ ու քաղաքի հիւսիսային քաղաքամասերում աւելի քան 300 մետրանոց բնակարան:Ընդհանրապէս եթէ մեր համայնքը ուզենք քննարկել այս ուղղութեամբ, պիտի տեսնենք, որ դա բաժանւում է երկու գլխաւոր խմբերի (չսխալւել Մարքսի ասած երկու դասակարգ՝ պրոլետարիայի ու բուրժուազիայի հետ): Այդ երկու խմբերն են.ա. Նրանք, որ խիստ հետեւում են օրւայ նորարարութեան եւ իրենց գեղեցիկ կազմւածքին ու ամէն գնով փորձում են հասնել իրենց «գերնպատակին»: Այս խմբին մեծամասնաբար անդամակցում են օրիորդներն ու կանայք:բ. Երկրորդ խումբը նրանք են, որ փորձում են ամէն գնով հետեւել ու պահպանել համայնքի «մշակոյթը», դրամատիրութիւնը: Այդ ուղղութեամբ նրանք փորձում են փնտրել տարբեր ու զանազան ճանբաներ՝ մեծ գումարի հասնելու համար, բայց որովհետեւ աշխատելու ոգին ընդհանրապէս տարածւած չէ մեր համայնքում, ուստի՝ նրանք փորձում են դիւրին միջոցներով հասնել մի մեծ գանձատան ու «ապահովելով» իրենց չգիտակցած ապագան՝ ապրել այնպէս, ինչպէս ապրում են թագաւորները:Այս խմբում գերակշռում են տղաները, որովհետեւ երբ տեսնում են, որ իրենց հայրենակից աղջիկները սիրած տղային արժեւորում են դրամով, ինքնաշարժով ու բնակարանով եւ առհասարակ այդ հարուստ կամ կիսահարուստ խաւից են ընտրում իրենց կեանքի եւ կամ ժամանակաւոր ընկերը՝ փորձում են դառնալ հարուստ, որի միջոցով ազատ լինեն սիրածին ընտրելու մէջ, որը, դժբախտաբար, միայն արժեւորւում է գեղեցկութեամբ: Եւ այսպէս է, որ երիտասարդութեան մօտ գեղեցիկ լինել ու հարուստ տղայ գտնելը եւ հարուստ լինել ու գեղեցիկ աղջիկ գտնելը դառնում է հիմնական արժէք:Սա պարզապէս նշանակում է արժէքների անկում:Այս բոլորը պատճառ է դառնում, որ առհասարակ երիտասարդութիւնը թողնելով աշխատանքն ու համալսարանը անցնում է Գոլդ Քուէստ-ի (Gold quest) շարքերը՝ յոյս ունենալով, որ 1-2 տարիների ընթացքում դիւրին աշխատանքով դառնալ հարուստ եւ կամ տեսակ-տեսակ բժշկական սննդականոններին ու արբանեակային նորարարութեանը հետեւելով՝ լինեն ժամանակակից ու արդիական, արժանանալու հակառակ սեռի ուշադրութեանն ու ընտրութեանը:Այստեղ ընթերցողը կարող է ինձ քննադատել այն պատճառով, որ միթէ վա՞տ երեւոյթ է գեղեցկութիւնն ու հարստութիւն ցանկանալը: Պիտի պատասխանեմ, որ ոչ, սիրելիներ, գեղեցկութիւնն ու հարստութիւնը կարեւոր են, բայց մտահոգութիւն է առաջացնում այն պահին, երբ այդ երկու երեւոյթները դառնում են նպատակ եւ գերարժէք:Եթէ յիշէք, սկզբում մեր համայնքը բաժանեցինք երկու խմբի, բայց այստեղ պիտի ասեմ, որ նաեւ գոյութիւն ունի մի երրորդ խումբ, որի թւաքանակի նւազ լինելու պատճառով՝ դրան չնկատեցինք որպէս խումբ:Աւելի ճիշտ՝ այս երրորդը խմբակ է եւ գտնւում է վերը յիշւած երկու խմբերի միջեւ: Կարծեմ պիտի պարզ լինի, թէ ովքեր են այդ երրորդ խմբակի անդամները: Նրանք այն անհատներն են, որ զբաղւում ու հետաքրքրւում են գիտութեամբ, գրքով, ազգով, բարոյական-մարդկային արժէքներով ու աշխատանքով:Վատն այն է, որ ինչքան որ առաջին եւ երկրորդ խմբերը քանակապէս աճում ու անբնականօրէն ուռճանում են համայնքում, ճնշւում է երրորդ խմբակի զարգացումն ու այդ ընթացքով նւազում եւ փոքրանում է երրորդ խմբակը եւ երբ երրորդ խմբակին յաջողւի քանակապէս զարգանալ, պիտի նւազեն առաջին երկու խմբերը:Այստեղ պիտի յայտնեմ, որ խմբերի թւաքանակից անկախ՝ նաեւ պիտի փոխւի համայնքի արժէքային համակարգը եւ դա կիրականանայ երրորդ խմբի զարգանալով, որից յետոյ հնարաւոր կը լինի փոխել արժէքային համակարգը:Աւելի տխուր իրականութիւնն այն է, որ երբ նւազում է երրորդ խմբակի թւաքանակը, շարունակութեան մէջ նաեւ այլանդակւում է նրա անհատների ֆիզիկը ու դատարկւում գրպանը: Եւ այս պահին է, որ առաջին երկու խումբը մերժում են մեր երրորդ խմբակի անհատներին, որովհետեւ նրանք ոչ հարուստ են եւ ոչ մարզւած ու գեղեցիկ կազմւածք ունեն: Կարեւոր չէ, թէ գիտուն են ու կարդացած:Նրանք եթէ դատարկ գրպանով սկսում են մտահոգւել իրենց այլանդակ ֆիզիկի մասին (այստեղ յիշեցնեմ, որ առհասարակ գէրութիւնը շատ ուտելու հետեւանքը չէ, այլ նաեւ չուտելու) հնարաւոր չէ դիմել բժիշկներին՝ նրանց թանկ դեղատոմսերից խուսափելու համար: Նրանց մնում է միայն մէկ սննդականոնի դեղատոմս եւ այն ջրաբուժութիւնն է: Դա պատահում է երկու պատճառով. առաջին՝ այն, որ ջուրը էժան է՝ անգամ եթէ օրական 12 գաւաթ պիտի խմել եւ երկրորդը այն, որ ճաշից առաջ ջուր խմելը պատճառ կը դառնայ, որ աւելի քիչ չափով ճաշ ուտէք ու չմտահոգւէք ճաշ պատրաստելու համար ունեցած նիւթական դժւարութեան մասին:Այսքանից աւել կը խուսափեմ շատախօսութիւնից ու միայն ինձ մնում է այն, թէ ինչպէս մի հաւատացեալ, որ հաւատում է Աստծու եւ դրախտի գոյութեանը, հաւատալ, որ կը գայ մի օր, որ պիտի արժեւորւեն երրորդ խմբակի կենսաձեւն ու փիլիսոփայութիւնը, մի խօսքով ասած՝ կը փոփոխւի մեր համայնքի արժէքային համակարգն ու միջակութիւնը վերացւելով՝ մեր համայնքում կարժէքաւորւի գիտական ու մասնագիտական ոգին: Այն ժամանակ է, որ ջրաբուժութիւնն էլ կորցնելու է իր արժէքը:

Saturday, October 01, 2005

Ադրբեջանի վտանգաւոր խաղը

Այս օրերում բազմաթիւ զեկոյցներ են հրապարակւել Ադրբեջանում ամերիկեան զօրամիաւորների տեղակայման մասին: Վերջին ամիսների ընթացքում մի շարք ամերիկացի դիւանագէտներ հերթաբար այցելեցին Ադրբեջան: Այդ թւում էին՝ ԱՄՆ-ի պաշտպանութեան նախարար Դոնալդ Ռամսֆելդը, նախկին արտգործնախարար Մադլէն Օլբրայտը եւ ԱՄՆ-ի արտգործնախարարի տեղակալ Պօլա Դուբրիանսկին: Վերջինս իր այցի ընթացքում Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդեարովին յանձնեց ԱՄՆ-ի արտգործնախարար Կոնդոլիզա Ռայսի հրաւէրը, որն ընդունելով՝ օգոստոսին ԱՄՆ մեկնեց եւ հանդիպեց Ռայսին:ԱՄՆ-ի Ադրբեջանի նկատմամբ յատուկ ուշադրութիւնը ո՛չ զարմանալի է եւ ո՛չ պատահական, որովհետեւ ԱՄՆ-ն ցանկանում է նոյեմբերին Ադրբեջանում տեղի ունենալիք խորհրդարանական ընտրութիւնները լինեն ազատ, թափանցիկ եւ արդար: Գումարած այս բոլորին՝ ԱՄՆ-ն սեպտ. 11-ից յետոյ արագօրէն զարգացրել է իր յարաբերութիւնները՝ Ադրբեջանի հետ եւ այս վերջին օրերում երբ Իրաքը դարձել է Իրանի բարեկամն ու սառեցւում են Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնները, աւելիով է կարեւորւում Ադրբեջանի աշխարհաքաղաքական դերը՝ Իրանին շրջափակելու ԱՄՆ-ի նախագծում:Բայց Ադրբեջանում ԱՄՆ-ի ռազմական ներկայութիւնը մտահոգում է բազմաթիւ ադրբեջանցի դիւանագէտների: Նրանց մտահոգութեան պատճառն այն է, որ ԱՄՆ-ն կը հովանաւորի ընդդիմադիրներին՝ Ադրբեջանում թաւշեայ յեղափոխութիւն իրագործելու խնդրում, ինչպէս որ կատարեց Վրաստանում, Ուկրայինայում եւ Կիրգիզստանում: Դա կը պատահի այն պայմաններում, երբ Ադրբեջանը չիրականացնի ԱՄՆ-ի ցանկութիւնները: Այսօր Ադրբեջանի քաղաքական իրավիճակը շատ բարդ է, որովհետեւ ԱՄՆ-ի ռազմակայանների տեղակայմամբ՝ ուղղակի խախտւում է մարտին Իրանի հետ կնքած անվտանգութեան պայմանագիրը, որի հիման վրայ երկու երկրները պայմանաւորւել են իրենց ռազմակայանները մի երրորդ երկրի տրամադրութեան տակ չդնել: Նաեւ պիտի շեշտել, որ Ադրբեջանը սերտ յարաբերութիւն է ստեղծել Ռուսաստանի հետ. մի խօսքով՝ Ալիեւ կրտսերը հետեւելով իր հօր ուղեգծին՝ փորձում է մանեւրել ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի միջեւ՝ փորձելով երկուսից ի շահ իրեն օգուտ քաղել:Բայց, ի վերջոյ, Ադրբեջանի համար դիւրին չէ մերժել ԱՄՆ-ի ու Ռամսֆելդի պահանջը եւ եթէ ԱՄՆ-ն Ադրբեջանին մասնակից դարձնի ՆԱՏՕ-ի աշխատանքներին, որոնց միջոցով Բաքուն յոյս ունի լուծել Արցախի հակամարտութիւնը, հնարաւոր է, որ ԱՄՆ-ին թոյլ տրւի կարճատեւ ժամանակաշրջանով մուտք գործել Ադրբեջան:Հարաւային Կովկասում ԱՄՆ-Ռուսաստան աշխարհաքաղաքական մրցակցութիւնը եւ այդ երկուսի միջեւ Ադրբեջանի մանեւրելը շարունակւելու է, բայց հիմնական հարցն այն է, որ արդեօք Ադրբեջանի իշխանաւորները կը կարողանա՞ն շարունակել իրենց մանեւրները կամ, ի վերջոյ, պիտի մէկին գերադասե՞լ միւսից:Ներկայում Ադրբեջանի համար շատ դժւար է նման կողմնորոշումը եւ առհասարակ նման կողմնորոշումների գնալը շատ վտանգաւոր կը լինի Ադրբեջանի ներկայ իշխանութեան համար:

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More

 
Բլոգը պատրաստել է Արթին Առաքելյանը