Երբ կուսակցութիւնը վերածւում է կրօնի

«ես իմ ծնողներին կը ծախեմ, յանուն դաշնակցութեան», «իմ կնոջն ու զաւակներին կը ծախեմ յանուն դաշնակցութեան», «եթէ իմ երեխան անգամ հակառակւի իմ գաղափարի հետ, նրան կը սպանեմ», «եթէ կուսակցութիւնը իր շարքային մի աղջկայ ասի, որ նա իր կուսութիւնը պիտի տայ յանուն կուսակցութեան, այդ աղջիկը առանց մտածելու պիտի կատարի դա», «ես նախ դաշնակցական եմ, յետոյ հայ», «դաշնակցութիւնը իմ համար սրբութիւն է, իմ մօտ դրա դեմ ոչ մի խօսք չասես», «ես դաշնակցութեան ճիշտ եւ սխալ բոլոր արարքները հաստատում եմ», «եթէ ասածներս ֆաշիստական է թւում, այո ես ֆաշիստ եմ», «արի ասպարեզ տեսնեն ո՞վ է ուժեղը, մենք կ՛ոչնչացնենք բոլոր հակառակորդներին», եւ .... :
Այս բոլորը, որը նշեցի այստեղ, իմ ունեցած ընկերական զրոյցն էր մի շարքային դաշնակցական կուսակցականի հետ, որը վերջում վերածւեց «ընկերական» վիճաբանութեան:
Ես լաւածանօթ եմ նմանօրինակ մտածելակերպին եւ այն 10 տարիները, որը շարքային դաշնակցական էի, պայքարել եմ նման մտածողների ու մտածելակերպի դեմ: Ցաւալի է, որ այսօրւայ երիտասարդ շարքայինների մօտ զարգանում է նման մտածելակերպը եւ նրանք փորձում են քաղաքական կուսակցութիւնն ու նրա դաւանած գաղափարախօսութիւնը վերածեն մի կրօնի ու կուրօրէն պաշտեն դրան:
Հետաքրքիր է, որ այդ մտածելակերպին յարող ընկերներս, իրենք իրենց անւանում են ընդյատակեայ բարեփոխողներ, որոնք ըստ իրենց, ժամանակին փորձել են բարեփոխել իրանում գործող կուսակցութեան գործելաոճը: Նրանք ինձ մեղադրում են, որ ժամանակին աշխատելով կուսակցութեան օրգան համարւող օրաթերթում, հակադրւել եմ իրենց եւ չեմ քայլել բարեփոխումների ճամբով: Նրանք ինձ մեղադրում են, որ ժամանակին պաշտպանել եմ Ալիք օրաթերթի տնօրէն Վարուժ Յովհաննեսեանին, որը նաեւ նախագահում էր կուսակցութեան կենտրոնական կոմիտէն: Այո ես պաշտպանում էի Վարուժ Յովհաննեսեանին, որովհետեւ տեսնում էի, որ այդ ինքնակոչ «բարեփոխիչները» սխալ թիրախ են որոշել իրենց համար: Ես ասում էի, որ անգամ եթէ ձեզ յաջողւի փոխել Վարուժին, դուք ձեր նպատակին չէք հասնի, որովհետեւ մեր նպատակը ոչ թէ Վարուժին փոխել է, այլ այն սխալ մօտեցումները, որը դժբախտաբար այսօր հէնց մեր «բարեփոխիչները» կուրօրէն շեփորում են: Մենք ոչ թէ պիտի փոխէինք Վարուժ Յովաննեսեանին այլ օրինակ այն մտածելակերպը, որը փորձում էր կուսակցութիւնը դարձնել իրենց անհատական ակումբին: Օրինակ յիշում եմ երբ մեր շրջանի կուսակցական շրջանային ժողովն էր, մենք՝ ժողովականներս, մի շատ կարեւոր որոշում հաստատեցինք, բայց ժողովի աւարտին, ժողովում ներկայ բիւրոյի ներկայացուցիչի անձնական որոշումով, ժողովը պարտադրաբար փոխեց իր իսկ հաստատած որոշումը: Կամ երբ ընտրւում էր շրջանի կենտրոնական կոմիտէն, ժողովում ներկայ բիւրոյի ներկայացուցիչը փորձում էր ընտրել տար այն անհատներին, որոնց հետ համաձայն էր ինքը: Իմ բոլոր խօսքը դա էր, որ մենք եթէ պիտի բարեփոխութիւն իրականացնենք, պիտի պայքարենք նմանօրինակ երեւոյթների դեմ այլ ոչ միայն մի անհատի դեմ, որի բացակայութեամբ անգամ ոչ մի խնդիր չեր լուծւելու:
Բայց դժբախտաբար այսօր մեր շարքայինների մօտ բացակայում է քննադատական մօտեցումները եւ զարգանում է միայն մերժողականութիւնը: Նրանք փոձում են կուսակցութիւնը վերածել մի կրօնի եւ ով այդ կրօնի դեմ խօսք անգամ ասի պիտի մերժւի: Կարելի է, որ մի կուսակցութեան համար հաւատարիմ շարքայիններ ունենալը միշտ էլ ցանկալի է եղել, բայց սկզբում նշւած խօսքերը արդէն հաւատարիմ շարքային անհատների խօսքեր չեն, այլ դրանք այն անհատների խօսքերն են, ովքեր փորձում են կուսակցութիւնը վերածելով կրօնի, բոլորին պարտադրեն իրենց ցանկութիւնները: Սա մտահոգիչ երեւոյթ է, որն այսօրւայ կուսակցական ղեկավարութիւնը պիտի մտահոգւի դրա համար:
Ես շատ ուրախ ու հպարտ եմ, որ այսօր, անգամ երբ հեռացւած եմ դաշնակցութեան շարքերից, դեռ իմ մէջ պահպանում եմ այն վեհ նպատակներն ու արժէքները, որը դրանց իրականացման համար ժամանակին անդամագրւեցի Հ.Յ.Դ. շարքերին, բայց այդ նպատակները իրագործելու համար, երբեք դաշնակցութիւնը չեղաւ, եւ չի կարող լինել միակ ճամբան ու միջոցը: