«Ռուս-Վրացական պատերազմը չեր առնչւում իրանին»

Օրերս ռուսական Իզւեստիա օրաթերթը հրապարակել էր մի վերլուծութիւն ռուս-վրացական պատերազմի մասին: Սոյն յօդւածում նշւած էր թէ այդ պատերազմը մի կերպ առնչւում էր իրանիշ որովհետեւ Վրաստանը իր երկրի տարածքը տրամադրել էր ԱՄՆ-ին, Իրանի վրայ հարձակում իրագործելու նպատակով: Ըստ յօդւածագրի, իրանի ոչ մի հարեւան երկիր ԱՄՆ-ին թոյլ չի տայ իր երկրի տարածքը օգտագործել իրանին հարւածելու նպատակով: Ուրեմն միայն մնում է Վրաստանի տարածքը, ուր ԱՄՆ-ն հնարաւորութիւն կունենայ այնտեղից հարւածել իրանին:
Այս ուղղութեամբ դիմեցինք քաղաքական վերլուծաբան, նախկին դիւանագէտ եւ միջազգային յարաբերութիւնների դոկտոր պրն. Դաւուդ Հերմիդաս Բաւանդին, հարցը քննարկելու նպատակով: Ստորեւ Ձեզ ենք ներկայացնում մեր ունեցած զրոյցը Դր. Բաւանդի հետ:

Հարցազրոյցը վարեց՝ Արթին Առաքելեանը

********************************************

Հ: Ձեր կարծիքով, արդեօ՞ք վրաց-ռուսական պատերազմը ինչոր ձեւով կապ ուներ իրանի հետ: Կարծիք կայ, որ վրաստանը իր տարածքը յանձնել էր ԱՄՆ-ին իրանի վրայ հարձակում կատարելու նպատակով:

Պ: Իմ կարծիքով այդ պատերազմը ոչ մի ձեւով չեր առնչւում իրանին: ԱՄՆ-ն իրանի վրայ հարձակում կատարելու համար Վրաստանին կարիք չունի: Այսօր Ամերիկան ռազմական ներկայութիւն ունի տարածաշրջանում. Որոնցից են Պարսից ծոցը, Օմանի ծովը, Դիդոդեգարսիան, Բահրէյնը, Կատարը, Քովէյթը, Թուրքիան, Իրաքը եւ Աֆղանստանը: Եթէ Ամերիկան մտադրութիւն ունենայ հարձակւել իրանի վրայ դա հեռակայ հարձակում է լինելու եւ կարիք չունի օդտւել վրաստանի տարածքից, որը աւելի մօտ են իրանին քան վրաստանը: Նաեւ հաւանական չեմ համարում Ուկրայնիայի դերակատարութիւնը իրանի վրայ ԱՄՆ-ի հաւանական հարձակումի մէջ: Այս երկու երկրները՝ Վրաստանը եւ Ուկրայինան մտադիր են մուտք գործել ՆԱՏՕ եւ այդ իսկ պատճառով, մի ինչ որ տեղ Արեւմուտքի շահերի համապատասխան արտայայտութիւններ են կատարում, բայց թէ նրանք կ՛ըկերակցեն ԱՄՆ-ին իրանի դէմ հաւանական հարձակման գործողութիւններում հաւանական չեմ տեսնում:
Առաջին հերթին, տարածաշրջանի իրավիճակը նկատրի առնելով, նաեւ կատարւած բանակցութիւնների արդիւնքում չեմ կարծում թէ Արեւմուտքը նպատակահարմար տեսնի իրանի վրայ հարձակում կատարելը, եթէ նման բան պատահի տարածաշրջը ներկայի համեմատութեամբ շատ աւելի անկայուն եւ անապահով կը դառնայ: Սա նկատի ունենալով, ռազմական հարձակումի հաւանականութիւնը զրոյի է հասնում:
Երկրորդ հերթին, ԱՄՆ-ն տարածաշրջանում բաւարար չափով օգտագործելի ռազմայենակներ ունի, որոնք շատ աւելի մօտ են Իրանին:
Երրորդ հերթին, ես տրամաբանական չեմ համարում, թէ ԱՄՆ-ն հարձակման համար օգտագործի վրաստանի տարածքը: Ոչ մի ապացոյց եւ նշում անգամ այդ ուղղութեամբ չկայ թէ վրաստանի տարածքը իրանի դեմ կ՛օգտագործւի ԱՄՆ-ի կողմից: Անգամ «Ահաբեկչութեան դէմ պայքարի» նախագծում ԱՄՆ չի օգտագործէ վրաստանը: ԱՄՆ-ն այդ նախագծում օգտագործեց Տաջիկստանը, Ղազախստանը, Կրկզստանը եւ մի կարճ ժամանակով նաեւ Ուզբակստանը, բայց վրաստանի սահմանում անգամ ԱՄՆ յենակներ չտեղադրեց միջազգային ահաբեկչութեան դէմ պայքարում: Ուրեմն այդ տեսութիւնը, որ ԱՄՆ իրանի դէմ հարձակման գործում օգտագործելու է վրաստանը, ճիշտ հիմունքների վրայ հիմնւած չէ: Այդ տեսութիւնը աւելի ռուսական տեսանկիւնից է բխում եւ այդ միջոցով փորձում են Իրանի ուշադրութիւնն էլ գրաւել այն հարցին թէ վրաստանը ԱՄՆ-ի միջոցով նաեւ օգտագործւում է իրանի դէմ գործողութիւններ իրականացնելու գործում: Վրաց-Ռուսական պատերազմի նախագիծն ու հետեւանքներն էլ ոչ մի կերպ չեն ապացուցում սկզբում նշւած տեսութեան ճշգրտութիւնը:
Այս պատերազմի այն բաժինը, որը կարող է կապ ունենալ իրանի հետ, այն է թէ հաւանական է ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում Ռուսաստանը իր դիրքերը փոփոխի իրանի ատոմական թղթածրարի հարցում, եւ ինչպէս, որ Իւանովն է յայտարարել հնարաւոր է, որ ռուսաստանը այդ հարցում վերանայի իր նախկին դիրքորոշումները: Բայց ես դա էլ հաւանական չեմ տեսնում: Որովհետեւ ռուսաստանը դա օգտագործելու է իր շահերի համապատասխան, եւ ԱՄՆ-ի հետ իր յարաբերութիւնները այս չափից աւելի չվաթարացնելու նպատակով կը փորձի իրանի ատոմական հարցը որպէս ազդակ շահագործել ի շահ Արեւմուտքի հետ յարաբերութիւնները բարելաւելու գործում:
Մի խօսքով եթէ ռուսաստանը գտնի թէ այս պատերազը լուրջ վնասւածք կը հասցնի իր եւ Արեւմուտքի միջեւ առկայ յարաբերութիւններին, փորձելու է մի կերպ դա փարատել, հէնց իրանի ատոմական հարցով:

Հ: Արդեօ՞ք դա է պատճառը, որ իրանի իշխանութիւնները շատ էլ չարձագանգեցին իրենց տեսակետները, ռուս-վրացական պատերազմի օրերին:

Պ: Այո: Ընդհանրապէս մեծ պետութիւների կողմից ռազմական միջոցների կիրառումը մտահոգում է տարածաշրջանի իւրաքանչիւր երկրներին, ու նաեւ նրանց, որոնք պատմական այդպիսի անցեալ էլ ունեցել են: Իմ կարծիքով, Ռուսաստանը սխալ քայլ է կատարել, որովհետեւ նա հիմայ զարգացման ընթացքում է, ինչպէս որ է նաեւ Չինաստանը: Ուրեմն մի քիչ աճապարեց իր ռազմական պաշտպանունակութիւնը ցուցադրելու գործում: Դա մտահոգում է ռուսաստանի հարեւաններին ու դաշնակիցներին երբ տեսնում են թէ ռուսաստանը, որպէս տարածաշրգանի գերուժ իր հարցերը լուծում է ռազմական միջոցով: Երկարատեւի մեջ, այս պատերազմը ռուսաստանի վնասին է լինելու: Ես համոզւած եմ, որ Չինաստանն էլ, որ Շանհայի համագործակցութիւնների կազմում սերտ յարաբերութիւն ունի ռուսաստանի հետ, երբ տեսնի թէ ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ անհամաձայնութիւնները շարունակւում են, կը փորձի իրեն հեռու պահել այդ տագնապից:

Հ: Ռուս-Վրացական պատերազմից յետոյ, Վրաստանի եւ Ուկրայինայի անդամակցութիւնը ՆԱՏՕ-ին ինչքա՞ն հաւանական կը դառնայ:

Պ: Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ ստեղծւած անհաշտ մթնոլորտը, տարածաշրջանի երկրների եւ հատկապէս Ուկրայինայի մօտ լուրջ մտահոգութիւններ է առաջացրել եւ եթէ ռուսաստանն ու Արեւմուտքը այս ընթացքում մի ընդունելի համաձայնութեան չհասնեն, ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները վերանայելու են իրենց տեսակետները Վարաստանի եւ Ուկրայինայի ՆԱՏՕ-ին անդամակցութեան հարցում: Այս բոլորը պայմանաւորւած է Ռուսաստան-ԱՄՆ երկկողմ բանակցութիւններին եւ եթէ այդ բանակցութիւնները արդիւնքի չհասնեն, մեծ հաւանականութեամբ ՆԱՏՕ-ն ընդունելու է այդ երկու երկրների անդամակցութեան դիմումը: